Likovna kritika

Umjetnicima koji su u formiranju egzistencijalnog tkiva slike, pokrenuti vlastitom intelektualnom kontemplacijom i emotivnim impulsima, svoj likovni kredo našli u neikoničnoj semantici apstraktnih plastičnih struktura pripada i crnogorski slikar mjađe generacije Branko Mrdak
Njegovo slikarstvo, kao autonomna vizija van paradigmi, fokusirano je na energetskoj čulnosti boje oslobođenoj od svake deskriptivne funkcijie, ali i na subjektivnoj datosti idejnih postulata. Naime, polazeći od traganja za autonomnim vrijednostima svog unutrašnjeg prostora i onog koji nas okružuje on je svoj rad utemeljio na korelaciji plastičnih struktura, ali i na emanaciji kolektivnog nesvjesnog. To je rezultiralo literalnom odrednicom radova objedinjenih nazivom kompleksnog značenja – DIJALOZI, koji po riječima umjetnika predstavljaju varijacije multiaktivnih procesa saglasja i nesaglasja koji se odvijaju u nama i oko nas, ali i reminiscencije na Pollocka i njegovo djelo koje je !uzvišeno svjedočanstvo u velikom dijalogu o ljudskoj strasti, prepuno osjetljivosti i osećajnosti“. Sam pojam podrazumijeva, prije svega, komunikacionu komponentu između umjetnika i njegovog slikarstva, koji Branko promišljeno objektivizira jasno definisanim međuodnosom plastičnih elemenata koji posjeduju autentičnu izvornost čistog, apsolutnog stvaranja.
Na izložbi u crkvi Santa Marija u Budvi, Branko predstavlja se slikama iz ciklusa Dijalozi (kombinovana tehnika – tempera, tuš, sepija), nastalim u periodu 2005/2006 godina.
Apstrakcija, ekspresivnos i nota poetičnog lirizma predstavljaju osnovne estetsko – likovne karakteristike slikarstva u kojem se odražava samosvjesna poetika umjetnika zasnovana na magiji boje i njenim linearnim ritmovima. Slikarska akcije se odvija na jednoobraznoj bojenoj pozadini, koja svojom transparetnošću emanira vibrantne senzacije i otvara se prema imaginarnoj beskonačnosti, ali ne remeteći, pri tome, dvodimenzionalnu projekciju kompozicionih sklopova.
Igromkao pokretačkim faktorom u istraživanju neograničenih izražajnih mogućnosti boje, on je u Dijalozima razvio čitav spektar njenih komunikacijskih, mentalno – čulnih svojstava. Slike predstavljaju cjeline koje definišu više izdvojenih formalnih nukleusa (tri ili dva), koji međusobni koegzistiraju, da bi ih kasnije sveo na jedno jezgro – „monolog“ ili rasuo po slici, vodeći računa da ih maštovitim spajanjima, razigranošću i unutrašnjom sugestivnošću zadrži na okupu. Nasuprot klasičnim strukturama građenja slike, on tople tonove smješta u pozadini, a hladne u prvi plan stvarajući „reljefno“ kretanje oblikovanih masa i harmoničnosadejstvo njihovih komplementarnih kontrasta. U građenju slike polazi od kolorističkih vrijednosti pozadine usklađujući sa njomhromatski izdeferencirane površine koje prelaze jedna u drugu, dodiruju se, superponiraju, ukrštaju, postajući polja dejstva na kojima se odvija slikarska akcija. Bojeni registar kreće se u tasponu od pastelne prozračnosti do intezivne zvučnosti i gustine. Unutrašnji aktivizam i ekspresija boje koji grade čulno – materijalnre – strukture apstraktnih oblika i linija, manifestuju se gestualnim potezima i enegetskim potencijalima površina i akcenata koji udahnjuju „život“ u hermatizovanu, zgusnutu atmosferu slike.
Zapravo, ako bojene površina, „sintetizovane leksike“, definišu statične forme koje uspostavljaju ravnotežu, organizuju i harmonizuju kompozicijske cjeline, onda njeni lijnearni ritmovi, koji djelimično prate formu ili se slobodno šire prostorom, predstavljaju nosioce oslobođene ekspresivnosti. Linije su modulisane kao refleksi – zrake koji se integrišu u firme ili se kao grafički znaci procesuiraju u prostoru. Kao nafigurativna potka, poput muzičkog znaka, one žive na površinu slike ali, istovremeno, simuliraju i treću dimenziju. Međutim, boja – linija pored prividne spontanosti i aktivističke intezivnosti, kao nosilac dinamičke funkcije i faktor kretanja u plastičnoj strukturi slike, pokazuje jasno izraženu artikulaciju i kontrolisanu tedenciju širenja.
Brankova potreba za impulsivnim izražavanjem, sasvim prirodno, našla je svoje ishodište u dripping-u, koji se kod njega javlja kao elemenat plastičnog, tektilnog „skandiranja“ u razuđenoj linearnoj mreži.
Plastični sloj njegovih slika, koji je saobražen zakonitostima apstraktnog ekspresionizma, involvira i sugeriše našem podsvjesnom da u njemu „oživi“ asocijativne oblike. To je, zapravo, i osnov posmatračevog komunikacijskog odnosa prema nepredmetnom, da u dijalogu forme, boje i linije aktivira svoje misione i čulne senzacije.
Likovno djelo Branka Mrdaka, idejnom i optičkom izražajnošću pripada velikoj porodici apstraktnog slikarstva i predstavlja dio neograničenih iskazanih mogućnosti i valencija Moderne. U prostorima koji otvaraju put oslobođenoj mašti, invenciji i kreativnim mogućnostima on je stvorio individualan slikarski svijet koji karakterišu izvanredan unutrašnji sklad, harmonični međuodnoi plastičnih elemenata, atmosfera zgusnutih kompozicijskih emocija ispunjena lirskom osjetilnošću i toplinom.

Ljiljana Zeković
Istoričar umjetnosti

Umjetnik-istraživać Mrdak Branko uza sve poznate uticaje na putu sticanjalikovnog indetiteta jakim likovnim nervom istražuje sliku i crtež u kombinaciji. U razotkrivanju okruženja bojom i linijom, on se sukobljava sa silama prirode koji istinski vladaju svijetom, jedino ne vladaju strahom autora pred razotkrivanjem tih sila. Ovaj umjetnik sa zavidnom dozom strpljenja podnosi provokaciju motiva, odnosno predloška, skrupulozno mu prilazeći praveći maksimalno gestualne rezove na slici, tako da njegova djela ne odišu strogoćom, ali odišu snagom.
Rijetke su podjele po zonama na njegovim djelima (podjele koje bi smanjile dinamiku), kompozicioni raspored proizilazi iz podrebe za dijagonalnim i vertikalnim kretanjem. Kolorit njegovih slika podrazumijeva odlučujuću ulogu komplementarnog odnosa među bojama, i on uspijeva u tome neuobičajno nenametljivo.
Namazi su široki, iako nema paste, znalački podslikavani lazurom koji probija ispod gornjeg sloja slike (ili obrnuto) a sve je to povezano i prtkano sigurnim i lakim crtežom. Autor ne zamagljuje temu literalnim i filozofskim dosjetkama. Njegov likovni izraz je čist i neposredan, uspješan spoj dječije čednosti i majstorstva.
Ovaj umjetnik u gotovo linearnoj pozadini pravi trodimenzionalni privid, povezujući planove na slici u jednu harmoničnu cjelinu koja nije ni skulptoralna a ni eterična, nego jasno čvrsta i upečatljiva.
Mogla bi se istraživanja ovog umjetnika nazvati apstraktnim objektima. No to nebi bilo upotpunosti tačno. U svim svojim fazama koje su proizilazile jedna iz druge, događaj je posmatran iz ugla koji je djelo figurativno definisano.
Ne teži Mrdak da sakrije predmetnost niti insistira na lakoj čitljivosti događaja. Taj događaj je prisutan negdje u dubini umjetničkog djela.
Kada njegova linija tanka, debela, robusna formira prostor koji je planirao da popuni dolazi do onog najosetljivijeg pitanja: šta odbaciti? Nije u tom procesu pitanje zadovoljenja prolaznog ukusa publike ili kritike, već otkrivanje novih svjetova u začaranom krugu umjetnosti. Hvala.

MIOMIR-Mišo VEMIĆ, slikar

Dnevni list „Vijesti“

Likovna kritika

U kotorskoj galeriji „Stari grad“, priređena je druga samostalna izložba mladog crnogorskog slikara Branka Mrdaka. Mrdak je rođen 1977.god. u Podgorici, a Fakultet likovnih umjetnosti završio je na Cetinju 2000. god. U klasi profesora Nikole Gvozdenovića. Iste godina upisuje posdiplomske studije na fakultetu primijenjenih umjetnosti u Beogradu, na odsjeku zidno slikarstvo u klasi profesora Slobodana Đuričkovića. Izlagao je više puta kolektivno u našoj zemlji, a član je ULUCG od 2001. god.Profesor je u srednjoj likovnoj školi“Petar Lubarda“ na Cetinju. Mrdakovu kotorsku izložbu prati preklopni kolorni katalog.
U atraktivnom izlagačkom prostoru na „Trgu od oružja“, prezentirano je petnaestak recentnih ostvarenja ovog slikara, realizovanih kombinovanom tehnikom na akvarelnom papiru.
Mrdakovo inspirativno polazište, ili bolje rečeno, njegove početne paradigmatske sekvence vezane su za abiotičke predstavnike morskih dubina. Njega prije svega interesuje vretenasta, ribolika forma, oličena u ogromnoj glavi i klinastom trupu. Svakako , sve je to kod njega prevashodno prepostavka, kako bi se u daljolj razgradnji te fundirane paradigme razvili interesantni asocijativni sklopovi, a kadkad i poluapstraktni sadržaji. Upravo zbog takko odabranog, uslovno rečeno, motivisanog predloška reklo bi se da Mrdaku bolje leži horizontalna nego vertikalna forma. U osnovnompostupku – zapravo u likovnom rukopisu, ali ne i hromatskim vrijednostima – kao da se prepoznaju izvjesni nataloženi, iskustveni slojevi jednog našeg maestra, koji je takođe bio vezan za more i njegovu floru i faunu.
Suština efektnosti njegovih eksplikata leži u premisi koja se najsažetije može iskazati kao jedna od najbitnijih prepostavki likovnih umjetnosti, a to je njegovo veličanstvo, crtež. U egzekutivnom postupku Mrdak se prevashodno koristi značajnim crtačkim iskustvima. Međutim, bilo bi apsolutno neparvedno Mrdakove radove podvesti samo pod tu nomenklaturu. S toga i smatram da se njegovi eksplikati najgeneralnije mogu okarakterisati kao svojevrsni, autohtoni radovi na papiru.
U kompozicionom smislu, njegova su centralno tretirana jezgra veoma snažno usidrena za eksperimentalno polje, središnje, malo izmješteno, translatorno ili pak dijagonalno, ali jednom riječju može se govoriti o veoma dobro izbalansiranoj kompoziciji. Zapravo, tako snažno, moćno i smireno mogu djelovati samo oni kompozicioni sklopovi koji proizliaze iz značajnih crtačkih iskustava. Kod ovih Mrdakovih ostvarenja, po pravilu, centralni sublimat je izuzetno bogat i raskošan, kako po formi, linearitetu, hromatici tako i po taktilnim vrijednostima. Uslovno rečeno pozadina, zapravo drugi plan, je izuzetno smiren i forsiran neutralnim, odnosno postavljen opštim, generalnim i pratećim. Tako se sve ili gotovo sve posebnosti reflektuju iz osnovnog jezgra eksponata. A u jezgru se smjenjuje crtež perom i tušem, lavaže, prskanja, otiskivanje, krejon u boji sepije, seciranje mase curećom, bijelom hromatskom supstancom... Sve to čini Mrdakova recentna ostvarenja slojevitim, bogatim i veoma likovno zrelim.

Slobodan Slovinić

Radovima Branka Mrdaka nameće se jedna osnovna činjenica, a to je posvećenost izrazu i traganje za svojom emocijom, svojim jezikom autohtonim u odnosu na zbivanja i dešavanja u sve obezličnijem i sve neispirativnijem svijetu.
Otuda je interesantno upravo to bavljenje dubokim inpresijama i dijalog svesti sa dubokim slojevima ličnosti.
Burnoj ekspresivnosti doprineo je materijal koji je Branko izabrao za svoj rad, to su crteži na papiru.
Ta potrošnost materijala mu daje s jedne strane neobičnu lakoću a sa druge njegov crtež kao bazična disciplina pravi snažniji kontakt s arhetipom što ovakvomtraganju daje specifičnu težinu. Uglavnom njegov izraz se kreće u domenu ekspresivne apstrakcije pa čak i kad se naziru neki motivi.
Oni nemaju važnost po svom predmetnom indetitetu već kao polazište za likovnu razradu.
Likovnost kod autora nije srestvo. Ono je za njega cilj.
Estetski lepo nije osnovna Mrdakova odrednica već pre bih rekao obznanjivanje njegove istine koja objektivno reaguje i sublimira doživljajem pokazajući burnu unutrašnjost.
Za umetnika je bitno urstiti sve, raditi u vrtlogu protivrječja što je očigledno inspirativno za njega.
Njegovi crteži su neposredni i iz toga proizilazi njegov postupak kretajući se iz crteža u crtež, razvijajući svoju ikonološku potrebu.
Iako duboko i ekspresivno, kod njega se oseća i namera i ideja o onome što radi.
On pokušava da gospodari fluidom koji struji iz njegovih crteža u onoj meri koliko i gospodari sobom jer ovde osećamo jedinstvo umetnika i dela.

VLADISLAV ŠĆEPANOVIĆ
slikar